آخرين اخبار ايران و جهان

بيش از سه سال پس از جنگ بي‌دليل پوتين عليه اوكراين، حلقهٔ فشار سياسي كرملين بار ديگر در حال تنگ‌تر شدن است. وفاداري به رژيم هيچ تضميني براي امنيت نيست و راه‌هاي فرار از پيامدهاي روزافزون خشن كمتر شده‌اند. براي روس‌هايي كه خاطرات طولاني دارند، ترس‌هاي قديمي دوباره زنده شده‌اند. ايليا ياشين، مخالف تبعيدي روس، در شبكهٔ ايكس نوشت: «اين داستان بوي استالينيسم مي‌دهد. و اين بوي تعفن فراتر از راهروهاي وزارت حمل‌ونقل هم نفوذ كرده است».

اكنون كه پوتين وارد دومين سال از پنجمين دورهٔ رياست‌جمهوري خود شده، كرملين طي هفته‌هاي اخير در حال از بين بردن هرگونه تهديد باقي‌مانده است. اواسط ژوئن، ديوان عالي روسيه حزب مخالف «ابتكار مدني» را ممنوع كرد. اين حزب تلاش كرده بود تنها نامزد ضد جنگ، بوريس نادژدين را در انتخابات رياست‌جمهوري ۲۰۲۴ معرفي كند. دادگاه اين حزب را به دليل شركت‌نكردن در انتخابات طي هفت سال گذشته متهم كرد. آندري نچايف، رهبر اين حزب، ماه گذشته به هوادارانش در تلگرام گفت: «اين يك وضعيت تراژيك و مضحك است. اول ما را به دلايل ساختگي از شركت در انتخابات محروم مي‌كنند و بعد به شركت نكردن ما ايراد مي‌گيرند.»

نظارت مستقل بر انتخابات، كه در روسيه نفس‌هاي آخر را مي‌كشيد، شايد اكنون كاملاً به تاريخ بپيوندد. روز سه‌شنبه، سازمان «گولوس»، تنها نهاد مستقل نظارت بر انتخابات روسيه، اعلام كرد كه فعاليتش را متوقف مي‌كند. در بيانيه‌اي گفته شد اين تصميم پس از آن اتخاذ شد كه گريگوري ملكونيانتس، رئيس مشترك «گولوس»، اواخر ماه مه به پنج سال زندان محكوم شد. دادگاه او را به دليل فعاليت براي شبكه اروپايي نظارت بر انتخابات (ENEMO) كه از سوي روسيه «سازمان نامطلوب» شناخته شده، مجرم شناخت. «گولوس» اين اتهام را رد مي‌كند اما اعلام كرده اين حكم همه اعضاي آن را در معرض خطر پيگرد كيفري قرار داده است.

ولاديمير كارا-مورزا، سياستمدار مخالف، در يادداشتي در روزنامه واشنگتن‌پست استدلال مي‌كند كه پرونده گولوس يادآور يكي ديگر از مشخصه‌هاي رفتاري پوتين است: كينه‌توزي طولاني‌مدت و انتقام‌گيري با تأخير. به باور كارا-مورزا، گناه اصلي «گولوس» به سال ۲۰۲۴ برنمي‌گردد بلكه به مستندسازي تخلفات گسترده انتخابات پارلماني در سال ۲۰۱۱ مربوط است؛ همان سالي كه پوتين اعلام كرد پس از وقفه‌اي كوتاه‌مدت به‌عنوان نخست‌وزير، دوباره به رياست‌جمهوري بازخواهد گشت. اعتراضاتي كه پس از آن رخ داد، بزرگ‌ترين اعتراض‌ها از زمان فروپاشي اتحاد جماهير شوروي بود. كارا-مورزا مي‌نويسد: «اين براي پوتين يك ترس واقعي بود، لحظه‌اي كه بيشترين ضعف را تجربه كرد. و او هرگز كساني را كه به گفته خودش تلاش كردند “انقلاب رنگي” در روسيه ايجاد كنند، نبخشيد. اين دليل واقعي حكم زندان گريگوري ملكونيانتس است.» و فشار تنها به عرصه سياست محدود نمي‌شود.

روز شنبه، كنستانتين استروكوف، رئيس شركت «يوژورال‌زلوتو» كه يكي از بزرگ‌ترين شركت‌هاي استخراج طلاي روسيه است، هنگام تلاش براي خروج از كشور با جت خصوصي‌اش بازداشت شد. اين خبر را روزنامه كومرسانت منتشر كرد. چند روز پيش از آن، دادستان كل روسيه اقدام حقوقي براي ملي‌سازي اين شركت را آغاز كرده بود و مدعي شده بود كه استروكوف از موقعيت دولتي خود در سطح منطقه براي به‌دست آوردن كنترل شركت سوءاستفاده كرده و تخلفات ديگري هم مرتكب شده است.

اگر سال‌هاي پس از فروپاشي شوروي به دوره واگذاري گسترده دارايي‌هاي دولتي از طريق خصوصي‌سازي سريع مشهور شد، سال‌هاي جنگ اوكراين دقيقاً برعكس آن را نشان مي‌دهد.

الكساندرا پروكوپنكو، عضو انديشكده كارنگي مركز اوراسيا، اين روند را «بزرگ‌ترين بازتوزيع ثروت در روسيه طي سه دهه گذشته» مي‌نامد. او مي‌گويد هدف اين روند «افزايش وفاداري به پوتين» است

در اينجا حتي شرطبندي فوتبال هم براي پنهان كردن بوي كنترل سبك شوروي ديده نمي‌شود. در ماه مارس، دادستان كل روسيه به پوتين گزارش داد كه شركت‌هايي به ارزش ۲.۴ تريليون روبل (بيش از ۳۰ ميليارد دلار) به مالكيت دولت درآمده‌اند؛ اقدامي كه بخشي از تلاشي بود تا «از استفاده از شركت‌هاي خصوصي عليه منافع دولت جلوگيري شود.»

مرگ رومن استاراوويت شايد نخستين خودكشي يك وزير دولتي در روسيه (هرچند مشخص نيست او پيش يا پس از بركناري جان خود را از دست داده) از زمان فروپاشي اتحاد جماهير شوروي باشد.

آخرين نمونه مشابه مربوط به بوريس پوگو، وزير كشور دولت گورباچف و طراح كودتا بود كه در اوت ۱۹۹۱، هنگامي كه شورش او شكست خورد و در آستانه بازداشت قرار گرفت، خودكشي كرد. در هرج‌ومرج اوايل دهه ۹۰، جزئيات مرگ او، تلاش همسرش براي خودكشي و حتي يادداشت‌هايي كه باقي گذاشته بودند، به‌راحتي افشا شد.

اما فضاي اطلاعاتي تقريباً نفوذناپذير دوران پوتين باعث شده درك دقيق آنچه براي آقاي استاراوويت رخ داد و دليلش دشوار شود.

با اين حال، در شرايطي كه كرملين خود را براي تقابل بلندمدت با غرب آماده مي‌كند و صفوفش را مستحكم‌تر مي‌سازد، براي روس‌ها اين اتفاق يادآوري عيني اين حقيقت است كه ثروت و قدرت اكنون با خطرات بيشتري همراه شده‌اند.